સમય .
પ્રકાશ નાકરણી
એકવાર નિરાંતવા બેસી સમયને ઓળખવાનો પ્રયાસ કરશો તો સમયના મુલની પરખ થાય. એ માટે આપણે આંખો બંધ કરી, મનમાં ચિંતન કરી તેના યથાર્થ સ્વરૂપને જાણી લઈએ તે જરૂરી છે. સમય કોઈ સ્થૂળ પદાર્થ કે વસ્તુ નથી કે તેને આવતો – જતો જોઈ શકાય કે પકડીને બંધક બનાવી શકાય કે આપણા કાબુમાં ન રહે તો ઠમઠોરી શકાય. સમય પાસે આપણો કોઈ હુકમ ચાલતો નથી. આપણી નજર સામેથી જ પસાર થઇ જાય છે તોય એ તરફ આપણું લક્ષ્ય જતું નથી. આપણે નજર અંદાજ કરી નાખીએ છીએ. આપણે સમજવું જોઈએ કે સમય આપણી મૂલ્યવાન મૂડી છે. ભગવાને મફતમાં આપેલી મૂડી છે. આ મૂડીમાં વધારો કે ઘટાડો કરવો તે આપણા હાથની વાત નથી. આ મૂડીનો માત્ર આપણે ઉપયોગ કરી શકીએ છીએ. ઉપયોગ કેમ કરવો, કેટલો કરવો એ આપણા હાથની વાત છે. આપણા જન્મની સાથે જ સમયની ગતિ શરુ થઇ જાય છે. આ ગતિ આપણા મૃત્યુ સુધી સતત ચાલુ રહે છે. એમ પણ કહેવાય કે આપણા જન્મની સાથે જ ભગવાને બક્ષેલી સમયરૂપી મૂડી વપરાવાનું પણ શરુ થઇ જાય છે. આ મૂડી ખતમ તો આપણે પણ ખતમ! મનુષ્ય જાતિ હોય કે જીવ – જંતુ હોય કે પશુ – પક્ષી હોય અરે, નિર્જીવ વસ્તુ ભલે હોય એ બધાને સમયની અવધિનું બંધન છે. અવધિ પુરી થયે આ બધાની અંતિમ યાત્રા નક્કી જ છે. સમયની અવધિને જ આપણે આવરદાને નામે ઓળખીએ છીએ. આવરદા પુરી થયે સૌએ મરવાનું જ છે. આ સનાતન સત્ય છે. આપણને મળેલી આવરદા કે સમયનો કેવો ઉપયોગ કરવો એ વિશે ગંભીર રીતે વિચારતા નથી કે ચિંતન કરતા નથી. સમયની મૂડીનો પળે પળનો હિસાબ ભગવાનને આપવો પડશે. મૂડી વપરાયા વગરની વ્યર્થ ગઇ તો આ ખોટનો ધંધો છે. સમય કશા પણ ભેદભાવ વગર, નાત – જાત જોયા વગર, ગરીબ કે શાહુકાર, ધર્મી કે વિધર્મી, ચોર કે ડાકુ, રાજનેતા કે ધર્મગુરુ જોયા વગર સમયની સરખી વહેંચણી કરે છે. સરખો ન્યાય કરે છે. સમયના ન્યાયમાં કોઈની ડખલ ચાલતી નથી કે લાગવગ ચાલતી નથી. એકવાર સમયની વહેંચણી થઇ ગઇ પછી તેમાં કોઈ ફેરફાર નહીં થાય. આપણે તો એ વિચારવાનું છે કે ગાંઠે બંધાવેલી સમયરૂપી મૂડીને કેમ વાપરવી છે. આ આપણે જ નિર્ણય કરવાનો છે. સર્જનમાં કે વિસર્જનમાં, વિકાસમાં કે પતનમાં, સત્સંગમાં કે કુસંગમાં, સમાજિક કે અસામાજિક કર્યોમાં આ પ્રત્યેક કાર્યોમાં સમયની મૂડી વપરાશે. તમે બજારમાં કોઈ ખરીદી કરવા નીકળો છો ત્યારે રૂપિયાની ગણતરી કરો છો અને હિસાબ રાખો છો તેમ તમારે પ્રત્યેક કાર્યોમાં સમયનો હિસાબ રાખવાનો છે. તમારાં ખોટાં કાર્યોમાં સમયરૂપી મૂડી બરબાદ ન થઇ જાય એ જોવાનું છે.આપણે વિચારવું જોઈએ કે જયારે આપણે બજારમાં ખરીદી માટે નીકળીએ છીએ ત્યારે અનેકવીધ વસ્તુઓ જોવા મળે છે. આ પ્રત્યેક વસ્તુમાં કોઈને કોઈનો સમય વપરાયેલો છે. સમયની મૂડી વાપર્યા વગર કોઈ ચીજનું સર્જન કે નિર્માણ નથી થઇ શકતું. પ્રત્યેક સર્જનની ભીતરે સમય જોડાયેલો છે. વણપ્રીછ્યા લોકોએ સમયને વાપરી જાણ્યો છે. પોતાના સમય ટાણે સદ્દઉપયોગ કરીને સર્જનો કર્યા છે તે ફાવ્યા છે. સમયને વાપર્યા વગર કોઈ કર્મ શક્ય નથી અને કર્મ કર્યા વગર જીવન શક્ય નથી. કર્મ કેવું કરવું, કેટલું કરવું, ક્યારે અને ક્યાં કરવું કે પછી કર્મ કરવું કે નહીં તે આપણે ખુદે વિચારવાનું છે. જો આપણને મળેલા સમયનો ઉત્તમ ઉપયોગ થશે તો જીવન માણવા જેવું બનશે.સમયનો વિધ્વંસક ઉપયોગ થશે કે બગાડ થશે તો તેનું પરિણામ પસ્તાવા સિવાય કાંઈ નહીં હોય. સમય આપણને માફ નહીં કરે. જીવનમાં અશાંતિ, અસુખ કે તણાવ હોય તો સમજવું કે સમયનો સદ્દઉપયોગ કર્યો નથી. જીવનમાં ઉન્નતિ, પ્રગતિ અને વિકાસ થાય તો સમજવું કે સમયનો બુદ્ધિ પૂર્વક વપરાશ કર્યો છે.સમયની ગતિ ન્યારી છે. સમય એ વર્તમાનનું બીજું નામ છે. આપણે વર્તમાન સમયનો ઉપયોગ કરી લેવાનો છે. વર્તમાન ખુદ સમય છે. આપણું ભાગ્ય આ વર્તમાન જ ઘડે છે. ભાગ્ય માટે ભવિષ્યનાં ફોફલાં સપનાં જોવાથી કાંઈ જ પ્રાપ્ત નહીં થાય. ભવિષ્યની આશાએ ઝૂમવાનું, અરમાનોનાં મોટામોટા ખડકલા કરવા કે પછી ભવિષ્યના ખોળે ઉછર્યા કરવું એ અંધકારમાં ફાંફા મારાવા જેવું છે. સમય આગોતરી જાણ કરીને નથી આવતો. કાલ કેવી હશે તે ભગવાન સિવાય કોઈ નથી જાણતું. છતાં પણ આપણે ભવિષ્યની ચિંતામાં અને ચિંતામાં વર્તમાનને બરબાદ કરી દઈએ છીએ. આપણે ભવિષ્યને જાણતા નથી, કદી જોયું નથી તોય તેની ફિકર! આપણું જીવન ભવિષ્ય નથી પણ વર્તમાન છે. વર્તમાન સમૃદ્ધ થશે તો આવતા દિવસો વર્તમાન બનીને આપણી પાસે આવશે ત્યારે આપણે સમૃદ્ધ જ હોઈશું. અફસોસ એ વાતનો થાય છે કે સમયની કદર ત્યારે જ સમજાય છે કે જયારે આપણી પાસે ઘણો ઓછો સમય બચ્યો હોય.આપણને મળેલ સમયની મૂડીને ઉત્પાદક શ્રમમાં વાપરવાની છે. શ્રમ આપણું નાણું છે. વર્તમાનની સમૃદ્ધિનો આધાર છે. ભૂતકાળ એ માત્ર સ્મૃતિ છે અને ભવિષ્યકાળ એ માત્ર કલ્પના છે. આ સ્મૃતિ અને કલ્પનાની વચ્ચે વર્તમાન ઉભો છે. આ વર્તમાન જ આપણને મળેલો સમય છે. તમારાં બધા જ સપના કે અરમાનોને ભૂતકાળમાં બદલી નાખવાનું કામ વર્તમાન કરે છે. વર્તમાનનું અસ્તિત્વ મતલબ કે આપણને મળેલા સમયનું ક્ષણિક અસ્તિત્વ. સમયતો પળે પળે ગતિમાન છે. આ ગતિ આપણે ઓછી કે વધુ કરી શકતા નથી. આ ચક્ર આપણી જિંદગીના અંત સુધી ચાલતુ જ રહે છે તેથી આપણે હયાત સમયને જાણીએ, ઓળખીએ અને ઉપયોગ કરી લઈએ એ મહત્ત્વનું છે. વીતેલા સમયને સુધારી શકાતો નથી. દુનિયાનો ફેંસલો જૂઠો હોય શકે છે પણ સમયનો ફેંસલો જૂઠો હોતો નથી. જે લોકો એમ કહે છે કે હજી તો ઘણો સમય બાકી છે તેવા માટે સમય બચતો નથી. સમય હોવા છતાં પોતાના કાર્યોને ટાળે છે તેને કદી સફળતા મળતી નથી. સમય ભલે ન દેખાતો હોય પણ દેખાડી દેવાની તાકાત ધરાવે છે. જિંદગીમાં એટલા જ દિવસો આપણા છે કે જેનો આપણે બરાબર ઉપયોગ કર્યો હોય. ક્યારેય એમ ન બોલો કે મારી પાસે સમય નથી. ભગવાન કોઈ પણ ભેદભાવ વગર બધાને સરખો જ સમય આપે છે. પછી એ મહાન નેતા હોય, મહાત્મા હોય, વૈજ્ઞાનિક કે ઉદ્યોગપતિ હોય. આ બધા મહાન બન્યા એનું રહસ્ય માત્ર એટલું જ છે કે તેમણે સમયનો સદ્દઉપયોગ કરી જાણ્યો છે. ભગવાને ગણતરી કરીને આપણને દિવસો આપ્યા છે. આ ગાંઠે બંધાવેલા દિવસોનો કેવો અને કેટલો ઉપયોગ કરવો તેની આઝાદી પણ આપી છે. આ આઝાદીને સમજપૂર્વક ભોગવવાની છે, માણવાની છે.આપણે વર્તમાન સમયમાં જીવવાને બદલે ભવિષ્યમાં જીવીએ છીએ. વર્તમાનની ચિંતા કરવાને બદલે ભવિષ્યની વધુ ચિંતા કરીએ છીએ. ભવિષ્યનાં સોનેરી સપના જોઈએ છીએ. તેનો અર્થ એટલો જ થાય કે આપણો વર્તમાન સારો નથી. વર્તમાન દુઃખથી ભરેલો છે. આ જ ભવિષ્ય બીજી ક્ષણે વર્તમાન બનીને આપણી પાસે આવે છે તો શું સપના સિદ્ધ થયાં? નહીં, તેથી આપણે વર્તમાનમાં સુખમાં જીવીએ છીએ? સપના સેવવાથી કાંઈ નહીં વળે તેથી આપણી કોઈ ક્ષણ નક્કામી ન જાય તેવું વિચારીએ. જો સમય બરબાદ થઇ જશે તો પસ્તાવાનો વારો આવશે. સમયતો ચાલ્યો જાય છે પણ તેનો પડછાયો છોડતો જાય છે. કેટલાક માણસો સમયને કાપે છે પણ મહાન માણસો તેનો સદ્દઉપયોગ કરે છે. આપણે સમયનો ભરપૂર ઉપયોગ કરવો હોય તો પ્રથમ વિચારવું પડશે કે જીવનમાં સૌથી મહત્ત્વનું અને ઉપયોગી કામ ક્યું છે? અને પછી તેની પાછળ સમય ખર્ચી નાખો. જો આપણે આપણને મળેલી તકો કે અવસરોને ભોગવ્યા વગર ખોઈ નાખીએ તો પરિણામ સુખદ નહીં હોય. આપણી પાસે હાજરાહજુર ભવિષ્ય પણ નથી અને અતીત પણ નથી. માત્ર વર્તમાનનું અસ્તિત્વ જ આપણી પાસે છે. આપણને મળેલો સમય જ આપણો વર્તમાન છે. એ નથી ભૂત કે નથી ભવિષ્ય. ભવિષ્ય હજી ઉગ્યું જ નથી તો શા માટે તેની પાછળ દોડવું જોઈએ? વર્તમાન તો સદા આપણી સાથે જ છે તેને વધાવીએ. સમય માટે આપણે ઘણી રાહ જોઈ છે. જયારે સમય વર્તમાન બનીને આપણી પાસે આવ્યો હોય ત્યારે તેનું મૂલ્ય નહીં સમજીએ તો જિંદગીમાં ઘણું ગુમાવી દઈશું. સમય બરબાદીનો અર્થ છે કે જિંદગી બરબાદ. સમય જેમ જેમ જાય છે તેમ તેમ જિંદગી કપાતી જાય છે.આવરદા ઘટતી જાય છે. જિંદગીમાંથી કપાયેલા દિવસો લાખ આજીજી કરો તોય પાછા મળવાના નથી. સમયના પ્રવાહને કોઈ કાનૂન લાગુ પડતો નથી. સમય આપણા કહ્યામાં નથી રહેતો અને કોઈની પ્રતીક્ષા પણ નથી કરતો તેથી સારી વાત એ છે કે સમયનો યોગ્ય ઉપયોગ કરીએ. વીતેલો સમય ભુકાળમાં ખોવાય ગયો અને ભવિષ્યકાળતો માત્ર કોરી કલ્પના છે. વર્તમાન સમય જ આપણને મળેલો ઉપહાર છે તેથી કોઈ કામ આજ કરી શકાતું હોય તો કાલ પર ન છોડવું જોઈએ.આપણને વહેલું મોડું થાય પણ સમયને નથી થતું. સમય માટે પ્રતીક્ષા કરવાની જરૂર નથી કારણ કે સમય આપણી પ્રતીક્ષા કરતો નથી. જે કોઈ સમયને નથી જાણતો તે ખુદ પોતાને પણ નથી જાણતો. જેને સમયના ઉપયોગની કલા આવડી તે જ સફળતનાં શીખરો સર કરી શકશે. સમયની ગતિ અદ્ભૂત છે, તે નિરંતર ગતિશીલ જ રહે છે.માણસને પોતાએ પ્રાપ્ત કરેલું ધન જયારે ગુમાવે છે ત્યારે ઘણું દુઃખ થાય છે,પણ સમય ગુમાવી દે છે ત્યારે દુઃખનો અનુભવ થાય છે? ગુમાવેલું ધન કદાચ ફરી પ્રાપ્ત કરી શકાશે પણ સમય ગયો તો ગયો.પાછળ પસ્તાવો છોડતો જશે જે જિંદગીભર આંખના કણાની જેમ ખટકતો રહેશે. મરેલો માણસ ભૂતકાળ બની ગયો તેવી જ રીતે સમય ભૂતકાળમાં ઢબુરાઈ ગયો. ભૂતકાળ વર્તમાનકાળ બનીને ફરી આપણી પાસે ક્યારેય નહીં આવે. વર્તમાન એ જ આપણી સંપત્તિ છે.આપણુ મોંધામુલું ઘન છે. નદીનો પ્રવાહ જે રીતે પોતાની દિશામાં વહ્યા કરે છે, પોતાનો માર્ગ ક્યારેય બદલાતો નથી તેવું જ સમયરૂપી નદીના પ્રવાહનું છે. આપણે તો આ સમયના વહેતા પ્રવાહનું આચમન કરી જીવનને ઉન્નત બનાવવાનું છે. સમય અધ્યાપક નથી છતાં ઘણું શીખવી જાય છે. સમય હંમેશા આપણી આગળ ચાલે છે. સમય જયારે આપણને સજા ફરમાવે છે ત્યારે કોઈ ન્યાયાધીશ કે વકીલ હાજર નથી હોતો. આપણી દલીલ કે બચાવને તે સાંભળતો નથી. કઠીન સમયમાં સમજદાર વ્યક્તિ હલ શોધે છે જયારે કાયર વ્યક્તિ બહાના શોધે છે. સમય આપણો વફાદાર સાથી છે. તેની વફાદારીનો ઉપયોગ કરી જાણીએ. સમયને બીજા પર છોડી શકાતો નથી. જે કરવાનું છે તે પોતે જ કરવાનું છે. સમયને ઓળખીએ, સમયની સાથે વહેતા રહીએ, સજાગ રહીએ, સતત પ્રવૃત રહીએ અને વર્તમાનને ઉજ્જવળ બનાવીએ.ઉજ્જવળ વર્તમાનના અજવાળા જ જિંદગીના આવનાર દિવસોમાં અજવાળા પાથરશે.- પ્રકાશ નાકરાણી
હું મૃત્યું છું !
પ્રકાશ નાકરણી
હું મૃત્યુ છું! હું મૃત્યુ! ભયાનક, ડરામણું, તિરસ્કૃત, અનિચ્છનીય, અસ્પૃશ્ય, નફરતભર્યું, અને શાપિત છું. મારું નામ કે માત્ર મારી સ્મૃતિ તમારા જીવનના બધા ગતિતંત્રોને હલબલાવી મૂકે છે. અને તેની સાથે તમારો પુકાર, પ્રાર્થના, અને વલવલાટ વધી જાય છે. તમારે તો ઘણું જીવવું છે, જીવનને માણવું છે, અનેક પ્રકારની ઈચ્છાઓ, આકાંક્ષાઓ સાથે પરિવારના વટવૃક્ષને અસીમ કામનાઓ અને ભરપૂર અરમાનો સાથે બસ માણવું જ છે અને અનેક વાસનાઓનાં સિંચન પછી ઊગીને ફાળકે ચડેલા જીવનદેહને જળોની જેમ વળગી રહેવું છે, પણ ક્યાં સુધી મારાથી ભગતા રહેશો? વાસ્તવિક રીતે તમે મારી લગોલગ હો, તમારાં શરીરના અંગ ઉપાંગો તમારાં કહ્યામાં નાં હોય, મરણ પથારીએ દુઃખ અને પીડાથી ક્ણસતા હો તોય જીવનને વળગી રહેવાના ઉપાયો શોધતા રહો છો.જેવું મારું સ્મરણ થાય કે તરત જ તમારાં જીવન કોષોમાં હડકંપ મચી જાય છે, કારણ કે તમે મારાથી અત્યંત ડરેલા છો. તમને લાગે છે કે તમારી પાછળ હું ભુતાવળની જેમ ફરું છું. તમે તમારી જાગૃત અવસ્થામાં જીવવાની પ્રબળ ઈચ્છાને છોડી શકતા નથી. માર્ગ પરથી નિકળતી શબવાહિનીઓ, ચિતા પર સળગતા શબો, મરતાં કે મરેલા માણસો પાછળનું આક્રંદ, વલોપાત, તમારી જીજીવિષાને થરથરાવી દે છે. આ બધું જોયાનો કારમો આધાત તમારી ઊંઘ હરામ કરી દે છે. તમારે તો જીવન સાથે ચોંટડુક રહેવું છે અને ભૌતિક દેહને અજરામર રાખવો છે પણ એ કદી શક્ય બનવાનું નથી. મારે તમને કેટલાક સત્યોની વાત કહેવી છે. જો ઉત્પત્તિ છે તો તેનો નાશ છે, જો પ્રારંભ છે તો તેનો અંત છે. જો અજવાળું છે તો અંધારું છે, જો ચેતના છે તો જડતા છે,જો ઉદય છે તો અસ્ત છે, જો સુખ છે તો દુઃખ છે, જે પેદા થાય છે તે સમાપ્ત થાય છે, જો જીવન છે તો તેનો અંત છે. આ અંત એટલે જ હું. બાજુઓ ભલે બે પણ તેમાં રહેલું સત્ય અભિન્ન છે. તેથી હું ટાળી નાં શકાય તેવું સનાતન સત્ય છું. ઈશ્વરની લીલાનો એક ભાગ છું.તમે મારાં અસલ સ્વરૂપને જાણ્યું જ નથી.તમે બહારના દ્રશ્યો જોઈને મારાં વિશેના ખોટા ખ્યાલો બાંધ્યા છે. તમે અનેક પ્રકારની મનઘડંત લોકવાયકાઓ, કર્મકાંડીઓની ભ્રમિત વાતો અને ગરુડ – પુરાણનાં ડરમણાં વર્ણનો સાંભળી સાંભળીને મારાં વિશેની તમારી ભ્રમણાંએ તમને ભટકાવી દીધા છે. મારે કહેવું છે કે તમે તમારાં અંતઃકરણને ઓળખ્યું નથી. બાહ્ય રીતે તો તમે એવા બ્રહ્મજ્ઞાનની વાત કરો છો કે,”આત્મા અમર છે. તે કોઈને મારતો નથી અને મરતોય નથી. ઈશ્વરે ધાર્યું હોય એમ થાય છે,” તમારું આ બ્રહ્મજ્ઞાન માત્ર ગાણું છે, કારણ જાણ્યા પછીય તમે મારાથી ડરો છો. આ સત્ય તમને ભીતરથી સમજાતું નથી. જ્યાં સુધી તમે મારાં શાશ્વત સ્વરૂપને સત્ય સ્વરૂપે નહીં ઓળખો અને અનેક કામનાઓને વાળગેલા રહેશો ત્યાં સુધી તમે સ્થૂળ દેહે મારાથી પીડાતા રહેશો. આ પીડામાંથી મુક્તિ મેળવવાનો એક જ માર્ગ છે કે તમે મને સાચા અર્થમાં ઓળખો. તમે ધારો છો એવુ હું નથી. હરગીઝ નથી. તમે જેનાથી ડરો છો તે હું નથી. સૂર્યને પૂછો કે મને રાતનો પરિચય કરાવ તો શું જવાબ આપશે? કહેશે, મેં રાતને જોઈ જ નથી. તેની હસ્તીની કોઈ સાબિતી નથી. એવી જ રીતે કોઈ જીવનને પૂછો કે તું મૃત્યુનો પરિચય કરાવ, તો જવાબ આપશે કે મૃત્યુ સાથે મારે મુલાકાત જ નથી થઇ તો પરિચય કેમ કરવું? બંને પક્ષો અન્યોન્ય મળ્યા જ નથી, રૂબરૂ મળીને ઓળખાણ કરી નથી તો પરિચય આપવો સંભવ છે ખરો? એ જ રીતે જેણે જીવતાજીવ પ્રત્યક્ષ રીતે મારી મુલાકાત લીધી નથી, મારાં ખરાં સ્વરૂપને જોયું નથી તે વાસ્તવિક રીતે મારી હસ્તીને યોગ્ય રીતે વર્ણવી શકશે નહીં. મને અને જીવનને એક સાથે જોઈ શકવાનું અસંભવ છે. જીવનની મારી સાથેની મુલાકાત વેળાના સંવાદની સાબિતી શું? મારાં શરણે આવ્યા પછી તો એ પંચમહાભૂતમાં ઓગળી જાય છે. મારાં સાક્ષાતકારને વર્ણવવા દુન્યવી જીવન સમર્થ નથી. સામાન્ય માણસતો પોતાના સ્થૂળ દેહને જ ઓળખે છે. સ્થૂળ દેહમાંથી ચેતના ગઇ એટલે એ મૃત સમજવામાં આવે છે. જીવનનો આ તો બહારનો અનુભવ છે. દેહ – શરીર ક્ષણિક છે,નાશવંત છે, તમે તેના ભીતરને ઓળખો. તેના ભીતરે આત્મા સ્વરૂપે એક સનાતન સત્ય બિરાજમાન છે, હું તો માત્ર આભાસી છું. અમરતા હોય ત્યાં મારી હસ્તી અસંભવ છે. જીર્ણશીર્ણ થયેલા દેહમાં રહેલા જીવ માટે હું મોક્ષદ્વાર ખોલી આપું છું. હું નવા નકોર જીવનના ઉદયનું કારણ છું. નવા જીવનની ઉષાના રંગોનો ઉમંગ છું. નવા જીવનનું પ્રભાત છું. જે હવે પછી નવા નામે, નવા રૂપરંગે અને નવા અરમાનો સાથે ખિલવાનું છે. તમારે તો મારાં માટે આનંદોત્સવ મનાવવો જોઈએ,રંગેચંગે મારાં વધામણાં કરવા જોઈએ. હું સત્ય છું, શાશ્વત છું તેમ સમજીને પણ ગભરાયા વગર મારો હરખની હેલી સાથે સ્વીકાર કરો. ઘણા યોગીઓ, સિદ્ધો, તપસ્વીઓએ મારાં રહસ્યને ઓળખી જાણ્યું છે અને મારું હોંશે હોંશે સ્વાગત કર્યું છે.મારાં સ્વરૂપને તત્ત્વથી જાણવું કઠીન છે. એક જીવનનો અંત અને એક નવા જીવનના પ્રારંભ વચ્ચેની મારી હસ્તી તો માત્ર શબ્દબ્રહ્મ જેવી છે. ક્ષણ માત્રમાં મારાં નામનો શબ્દ બ્રહ્મમાં ઓગળી જાય છે, અને પુનઃનવજીવનનું પ્રભાત ખીલે છે. આત્મા માત્ર ખોળિયું બદલે છે. આત્મા તો અમર છે અને પરમાત્માનું સ્વરૂપ છે. આ આત્મા તો અનાદિ અને નિર્ગુણ છે. ગુણાતીત છે.તે પ્રત્યેક શરીરમાં પરબ્રહ્મ સ્વરૂપે છે. એક નાનકડી ધડકન, એક અંતિમ શ્વાસ, એક આંખનો પલકારો, ક્ષણ માત્રનો ધ્રુજારો અને જિંદગીનું આભાસી સ્વપ્નું ખતમ! ભૌતિક શરીર ચેતનહીન બની ગયું. બાંધી મુઠ્ઠી ખુલી ગઇ. બહુ મૂલ્ય ધડકતી જિંદગી શબ બની ગઇ. સળગાવી દેવા લાયક કચરો બની ગઇ. તમે કોને ચાહતા હતા? ભૌતિક શરીરને કે પછી તેમાં રહેલા ચેતન સ્વરૂપ આત્માને? જો તમે આત્માને ઓળખતા હોત, તમારી ભીતરે રહેલા ચેતનની સાથે પ્રેમ હોત તો તમે મારાથી ડરત નહીં. તમે તો નાશવંત જિંદગીને પ્રેમ કરતા રહ્યા જેનો અંત નિશ્ચિત છે. તમે કહેશો, જીવાત્મા ધામમાં ગયો, સ્વર્ગસ્થ થયો, યમદેવના તેડાં આવ્યા, ભગવાને બોલાવી લીધો. મતલબ કે તમે અમર જીવાત્માની સ્વીકૃતિ તો કરો છો તો પછી નિર્જીવ મડદાં પછવાડે રોકકળ શું કામ? તમે સ્વર્ગલોક, દેવલોક, યમલોક અને મારે નામે પણ એક લોક બનાવી દીધું છે, “મૃત્યુલોક”. ખરું પૂછો તો આ લોકવાયકા છે. જોયા,જાણ્યા અને અનુભવ્યા વગરની માત્ર ધારણા અથવા તો કલ્પના જ છે. હું તો જીવસૃષ્ટિ ફરતેનું શબ્દબ્રહ્મ રૂપે માત્ર કવચ છું. આ કવચ તૂટે પછી જ નવજીવન પાંગરે છે.બીજનું કોચલું તૂટ્યા પછી જ તેમાં રહેલું સુષુપ્ત ચેતન પ્રગટ થાય છે, તેવી આ પ્રક્રિયા છે.એક ચિત્રકાર પોતાના ચિત્ર સાથે, એક શિલ્પી પોતાના શિલ્પ સાથે, એક રચયિતાને પોતાની રચના સાથે આત્મીય લગાવ હોય છે. પોતાના સર્જનને તે મમતાભર્યું વહાલ કરે છે. પોતાના સર્જનથી તેને અનહદ ખુશી મળે છે. તે પોતાના સર્જનનું અકારણ વિસર્જન સ્વીકારવા તૈયાર નથી તેને પોતાનું કર્મ બંધન ઝડબેસલાક વળગેલું છે; પણ પરમાત્માનું આવું નથી. પરમાત્મા પહેલાં જિંદગીનું બીજ વાવે છે. આ બીજમાં પ્રાણ પુરે છે. ત્રિવિધ ગુણોથી તેનું સંવર્ધન કરે છે. દ્વેષ, ઉદ્વેગ, ધૈર્ય, ઈચ્છા,સુખ, દુઃખ જેવા અનેક ભાવોથી ભાતીગળ કરે છે, અને છેલ્લે કામ, ક્રોધ, મોહ અને અહંકારથી માલામાલ કરે છે અને છેવટે ફૂલીફાલી જિંદગીનો ફુગ્ગો ફોડી નાંખે છે. પોતાની જ રચનાને તોડી પાડે છે. એ પછી ફરી નવી જિંદગીનું બીજ વાવે છે. આમ સર્જન અને વિસર્જનનું ચક્ર ચલાવ્યે રાખે છે.આ જ તો તેની લીલા છે.પોતે તો પોતાના કર્મ બંધનમાં બંધાયા વગર સાવ અલિપ્ત અને મુક્ત રહે છે. વિસર્જનની વેળાએ ઝાંઝવાના જળ જેવી મારી આભાસી હસ્તીને આંબવાનો તમારો પ્રયાસ કદી સફળ નહીં થાય. મારું સ્વરૂપ એક કોયડો છે. આ કોયડાને ઉકેલવામાં માનવી પોતાની આખી જિંદગી ખપાવી દે છે તોય જવાબ નથી મળતો. જીવનની પૂર્વે પણ હું છું અને જીવનની પછી પણ હું છું. બધું જૂઠ છે, સત્ય માત્ર હું છું. જિંદગીઓ તો બદલતી રહેશે, મરતી રહેશે પણ હું શાશ્વત સત્ય ભુસાવાનું નથી. પ્રત્યેક અંત એ મારું પ્રમાણ છે. હું પ્રત્યેક યુગે, પ્રત્યેક ક્ષણે અને પ્રત્યેકનાં નસીબમાં છું. અટલ અને નિર્ભક છું. જીવનનો સંક્ષિપ્ત સરવાળો છું. મારો કોઈ વિકલ્પ નથી. મને કદી ટાળી નહીં શકાય. હું અંત છું અને આરંભ પણ છું. સૃષ્ટિનો ક્રમ છું. નશ્વર દેહની જેમ તમે મને ચિતાની આગમાં સળગાવી નહીં શકો. હું અમરપટ્ટો લખાવીને આવું છું. આત્મા સનાતન સત્ય છે તો હું પણ સનાતન સત્ય છું. આ સત્યને નહીં જાણનાર લોકો જીવતા રહીને પણ જીવી જાણતા નથી. તમે ધારો છો એટલું આ સત્ય નિષ્ઠુર નથી. હું છું તો જીવનની કિંમત સમજાય છે.જીવજગતને પોતાના નશ્વર દેહના ઝૂલે ક્યાં સુધી ઝુલવાનું? શ્વાસોશ્વાસના પરપોટા પર ક્યાં સુધી જીવવાનું? જીવનનો અંત એટલે હું, સંવેદનાની હીનતા એટલે હું, જીવનયજ્ઞની પુર્ણાહુતી એટલે હું, હું સરળ અને પરમ સત્ય છું. જીવન ભલે ભેદભાવ કરે પણ હું કશા ભેદભાવ વગર ઇન્સાફ કરું છું. જયારે માણસની ઉમ્મીદો, સપના અને અરમાનો મરે છે એટલે હું. જિંદગી તો માત્ર વહેમ છે,સચ્ચાઈ માત્ર હું છું. કોઈપણ પોતાનો અંત નથી ઈચ્છતું ભલે પછી સ્વર્ગમાં જવાનુ હોય, પણ હું તેને તેની મંઝિલ સુધી પહોંચાડી દઉં છું. ખરેખર તો હું જિંદગીની ખોજનું પ્રેરક બળ છું. જીવન અને મારું અસ્તિત્વ નદી અને સાગર જેવું છે. નદી પોતાનું અસ્તિત્વ સાગરના ખોળે ધરી દે છે તેમ જીવન મારાં શરણે આવી પોતાના સ્થૂળ દેહને પંચમહાભૂતનાં ખોળે ધરી દે છે,અને પછી અમર આત્મા પુનઃ અવતારની પેરવી કરે છે. હિન્દુ ધર્મનું આ દર્શન છે. અનેક તત્ત્વ ચિંતકો, સાધુ, સંતો, અને સાધકો, યોગીઓએ આ દર્શનને સ્વીકાર્યું છે.દુનિયામાં એવા પણ લોકો છે કે જે આત્મા – પરમાત્મા અને અવતારવાદમાં શ્રદ્ધા નથી રાખતા. આત્મા અમર છે, તે પુનઃજન્મ લે છે તેવી વાત તેના મતે બકવાસ છે. તેઓ બધી જ બાબતો અનુભવની સરાણે ચડાવી વૈજ્ઞાનિક આધારો સાથે, વાસ્તવિક તથ્ય બને તેનો જ સ્વીકાર કરે છે.સૃષ્ટિનું સંચાલન કે નિયંત્રણ કરનાર ઈશ્વરનું પ્રમાણ કે આધાર નહીં હોવાથી તેઓ ઈશ્વર કે પરમાત્માને સ્વીકારી શકતા નથી. યમદૂતો જીવનને લઇ જાય છે પછી ઇન્સાફ કરે છે, જીવને ભયંકર યાતાનાઓમાંથી પસાર થવું પડે છે આવા બધા વર્ણનો લોકોને ડરામણી બતાવવા થાય છે જેનું કોઈ વજૂદ નથી. પુરાણોએ ઘડેલી માત્ર વાર્તાઓ છે. લોકોને ભય દેખાડી ભ્રમિત કરી, ક્રિયાકાંડોમાં ફસાવી એક પ્રકારની કમાઈ કરવાનું તરકટ છે. નાસ્તિકો માને છે કે જીવન ગયું તો ગયું એનો વળી નવો અવતાર શાનો? આ તો કુદરતી પ્રક્રિયા છે. અનિશ્વરવાદીઓ કોઈ દેવી – દેવતા કે પારલૌકિક શક્તિમાં નથી માનતા. તેના મતે ઈશ્વરવાદ માત્ર અંધવિશ્વાસ છે, રૂઢિવાદી ધારણાઓ છે. ઈશ્વરની સત્તા સ્વીકારવાનું કોઈ પ્રમાણ તેને નથી મળતું. તે કહે છે કે ઈશ્વરને એવી સૃષ્ટિ રચવાનું શું પ્રયોજન છે કે જેમાં જીવનનો અંત મૃત્યુ હોય. સુખનો અંત દુઃખ હોય, સંયોગનો અંત વિયોગ હોય, ઉન્નતિનો અંત અવનતિ હોય? આવી દુઃખમય સૃષ્ટિને ઉત્પન્ન કરવાનું પ્રયોજન છે કે જ્યાં પ્રાણી પ્રાણીને ખાય છે,એકબીજાના દુશ્મનો છે અને સતત સંઘર્ષ કરતા રહે છે? સંસારમાં પ્રકૃતિક નિયમો સિવાયના બીજા કોઈ નિયમો નથી. પાપ અને પુણ્યનો ભેદ તો લોકોએ બનાવ્યો છે. કર્મોનાં લેખા -જોખા તો ક્રિયા અને પ્રતિક્રિયાથી બરાબર થઇ જાય છે તેમાં કોઈ લાયકાતની જરૂર નથી.પ્રાચીન ભારતમાં ચાર્વાક થઇ ગયા. તેઓ બૃહસ્પતિનાં શિષ્ય હતા. આ બન્ને ક્યારે થઇ ગયા તેનું કોઈ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ મળતું નથી. બૃહસ્પતિ દેવતાઓના ગુરુ હતા તેવી માન્યતા છે. ચાર્વાક એક ભૌતિકવાદી નાસ્તિક દર્શન છે તે માત્ર પ્રત્યક્ષ પ્રમાણોને જ સ્વીકારે છે. ચાર્વાક કહે છે કે ઈશ્વર, આત્મા, સ્વર્ગ, નર્ક, નૈતિકતા, અનૈતિકતા આવી બધી વાતો છોડો, આ બધી તાર્કિક વાતો દમ વગરની છે. તમને જીવન મળ્યું છે તો તેને માણો, જીવનની ભરપૂર મજા લો. ઉધારી કરીને પણ ઘી પીઓ. જૈન અને બૌદ્ધ ધર્મમાં પણ પરમાત્મા કે ઈશ્વરનો સ્વીકાર નથી. હા, જૈન ધર્મે આવતારવાદનો સ્વીકાર કર્યો છે ખરો પણ તેણે નિર્વીકાર, અવર્ણનીય, અવ્યક્ત, સર્વવ્યાપક, અચીંત્ય, અચળ, અવિનાશી પરમાત્મા કે ઈશ્વરનો સ્વીકાર નથી કર્યો. તીર્થંકરો, અરિહંતો, સિદ્ધોની તેઓ પૂજા કરે છે. તેઓ પરમાત્મામાં નહીં પણ આત્માનો સ્વીકાર કરે છે જયારે બૌદ્ધ ધર્મ અનાત્મવાદી છે.હું મૃત્યુ છું! આસ્તિકો અને નાસ્તિકો, આત્મા અને પરમાત્મા, અવતારવાદ, આત્મનો પુનઃજન્મ, સ્વર્ગ કે નર્ક જેવા વિષયો સાથે ભલે વિવાદો કરતા રહે પણ આ બંને પક્ષો મારો એકડો ભૂંસી શકે તેમ નથી. મારું હોવું સનાતન સત્ય છે, નિર્વિવાદ છે. નાસ્તિકો પોતાના સ્થૂળ નેત્રોથી મરતાને જોઈ શકે છે તેને મારું પ્રમાણ સમજી બેસે છે તેથી હું તેમની દ્રષ્ટિએ કાયમ છું. પરંતુ મારાં રહસ્યને તેઓ સમજવા તૈયાર નથી. બધાં રહસ્યો ભૌતિક વિજ્ઞાનનાં ધોરણે પ્રયોગશાળામાં પારખી શકાતા નથી. ગંગાજળ શ્રદ્ધાળુંઓ માટે પવિત્ર જળ છે ત્યારે એ જ જળ નાસ્તિકો માટે H2O નાં સૂત્ર મુજબ હાઇડ્રોજન અને ઓક્સિજનનું માત્ર સંયોજન છે. શ્રદ્ધા, તપ, મોક્ષ, જીવની ગતિ, અવતારોના રહસ્યો જેવા વિષયો અધ્યાત્મિક ક્ષેત્રમાં આવે છે. આ ચિંતન, મનન અને ભીતરને ઓળખવાની વાત છે. સ્થૂળ વિજ્ઞાન આ બાબત નહીં સમજી શકે. પરમાત્માનું વિજ્ઞાન જડ વિજ્ઞાન કરતા જુદું છે. અધ્યાત્મને ધ્યાન, ધારણા અને સમાધિ તથા અનન્ય શ્રદ્ધાભાવથી જ પારખી શકાય. સ્થૂળ ઇન્દ્રિઓના જ્ઞાનને જ સાચું જ્ઞાન સમજાનારાઓને પરલોક કે પરમતત્ત્વની વાત સમજાશે નહીં. તેમણે દિવ્ય દ્રષ્ટિવાળા યોગીઓ, સંતો અને તત્વજ્ઞાનીઓ પર ભરોસો કરવો જોઈએ. જો કે મારે તમારી આસ્તિક – નાસ્તિકવાળી વાત સાથે કોઈ મતલબ નથી. મારી ઘટનાને તમે પ્રકૃતિક ગણો કે સૃષ્ટિનો સહજ ક્રમ ગણો કે તેને કાર્ય- કારણ સાથે જોડો કે કર્મ ફળ સાથે જોડો તેનાથી મારી હસ્તીને કોઈ ફરક પડતો નથી. શાશ્વત સચ્ચાઈ હું જ છું તેવું સમજાઈ જાય તો મારો ડર તમને કદી સતાવશે નહીં. હું આગોતરી જાણ કરીને તમારું બારણું ઠોકીશ નહીં. મારે કોઈની પરવાનગી લેવાની જરૂર નથી. સમય આવ્યે હું એકાએક ત્રાટકીશ. મૃત વ્યક્તિ મારી સાથેની મુલાકાતનો અનુભવ નથી બતાવી શકતો અને જન્મ પછી પાછલા જન્મનું કશું યાદ રહેતું નથી. ખબર નથી પડતી કે જન્મ પહેલાં અને મૃત્યુ પછી શું થાય છે? આત્માનો સ્વીકાર કર્યા વગર આ વાત નહીં સમજાય.નાસ્તિકો અસ્વીકારમાં જીવે છે જયારે આસ્તિકો સ્વીકારમાં જીવે છે. આસ્તિકો આસ્થામાં જીવે છે તો નાસ્તિકો અનાસ્થામાં જીવે છે. પરમાત્મા કોઈ સ્થૂળ વ્યક્તિ નથી પણ તે અનંત દિવ્યતાનું સ્વરૂપ છે. પરમાત્મા આકાશમાં સુવર્ણ સિંહાસન પર બેઠેલી વ્યક્તિ નથી. ખરું તો એ છે કે અસ્તિકતાની મંજિલ સુધી પહોંચવા નાસ્તિકતાનો માર્ગ પાર કરવો પડે છે. નાસ્તિકોને પોતાની વિચારધારામાં આસ્તિકતા દેખાય છે. નાસ્તિકતામાં શ્રદ્ધા એ જ આસ્તિકતા છે. માણસ શ્રદ્ધા, આસ્થા અને માન્યતાના જોરે જ જીવે છે. આ ત્રણેય તો જીવનની તાકાત છે. ભલે પછી એ પથ્થરની મૂર્તિ હોય, કાગળ પરની છબી હોય, પવિત્ર ગ્રંથ કે કોઈ સમાધિ સ્થળ હોય, તેમાં મુકેલી પોતાની શ્રદ્ધાનાં બળે તે જિંદગી જીવી જાય છે. શ્રદ્ધા અને અંધશ્રદ્ધાની ભેદરેખા પાતળી છે તેથી સમજવી મુશ્કેલ છે. એકની શ્રદ્ધા બીજાને અંધશ્રદ્ધા દેખાય છે. શ્રદ્ધા ગમે તેના પર હોય શ્રદ્ધાંળુંને મન જીવનનો આધાર છે. કોઈની શ્રદ્ધાંને અવગણી શકાય નહીં. હું મૃત્યુ છું! મારી ડરામણી પણ વ્યક્તિની શ્રદ્ધાને બળવત્તર બનાવે છે અને જિંદગીમાં અખૂટ વિશ્વાસ પેદા કરે છે. તમને ખબર પડે કે હું તમારી નજીક છું તો તમારી હતાશા વધી જશે. આ સાથે જ તમારી શ્રદ્ધાનાં સ્થાનો પર પ્રાર્થના, પૂજા – અર્ચના અને ભજન – કીર્તન પણ વધી જશે.આ બધો મારો પ્રતાપ છે.શાંત ચિત્તે મૃત્યુ વગરના એટલે કે મારાં વિનાના લોકોનો વિચાર કરી જુઓ તો મારાં મહત્વને બરાબર સમજી શકશો. મારું સકારાત્મક સ્વરૂપ ઉજાગર થશે.- પ્રકાશ નાકરાણીLikeComment
0 Comments
Active
Write a comment…
temp
temp
હું યુદ્ધ ! પ્રકાશ નાકરણી
હું યુદ્ધ ! – હા, હું યુદ્ધ છું! ધરાર છું. કોઈ મને ઉખેડી ફેંકી શકે તેમ નથી. મારાં વિરોધીઓ મને બરાબર ઓળખી લો. આજે મારે મારી ઓળખાણ આપવી છે. મારાં સ્વરૂપને બરાબર પ્રગટ કરવું છે. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે પોતાનું વિશ્વરૂપ દર્શન કરાવીને મારાં રહસ્યને ઉજાગર કર્યું છે. તોય મારે સ્વયં મારી તાકાત અને અનેકાનેક સ્વરૂપો વિશે સમગ્ર જીવ જગતને ‘હું શું છું ‘ તેના વિશે ખુલમ્ ખુલ્લા ઘણું ઘણું કહેવું છે,જેથી મારાં વિરોધીઓ, મને નફરત કરનારા અને શાંતિવાદીઓ મને સમજી શકે. મારું ગૌરવગાન કરનારા પોતાના અંતને પારખી શકે તથા સૃષ્ટિના સર્જનહારના ઉદ્દેશને સમજી શકે.હું યુદ્ધ!! છું તો છું અને મને મારાં પર ગૌરવ છે. હું લલકાર છું, પડકાર છું અને શંખનાદ છું. હું હળાહળ ક્રૂરતા છું, અહંકારની હેડકી છું અને વિનાશનો ઓડકાર છું. હું યુદ્ધક્ષેત્રનો ચિત્કાર, આક્રંદ, વાલોપાત, તણાવ અને હાહાકાર છું. હું માનવતા, અહિંસા, શાંતિ, પ્રેમ અને કરુણાનો દુશ્મન છું. વિનાશક છું.વિધ્વંસક છું,વિસર્જન મારો શોખ છે. અધિકારવાદ, જૂઠ અને પાખંડ એ મારું પોષણ છે. ક્રોધ, ઈર્ષા, અદેખાઈ, લાલચ અને અહં એ મારી પ્રકૃતિ છે. હું યુદ્ધભૂમિ પરનું અટ્ટહાસ્ય છું, મેં સરજેલી વિનાશલીલાથી હું પોરસાઉં છું. હિંસક રક્તપાતમાં કણસતું જગજીવન જોઈને, મારું ગૌરવગાન કરાનારાનો અંત જોઈને હું પોરસાઉં છું. દયા,લાગણી,સહાનુભૂતિ, ઉપકાર જેવા ભાવવાહી શબ્દો મારે માટે નિર્માલ્ય છે. હું વટનો કટકો છું.અહંનું ઝાળું છું, કાળઝાળ ક્રોધ, ભય અને હતાશા છું. હું ધારું તો હસતી, ખિલતી રમ્ય પ્રકૃતિ અને સંસ્કૃતિને કબ્રસ્તાનમાં ફેરવી નાખું. જેમણે મારી વિનાશલીલા જોઈ છે તેઓ મારાથી થરથર કાંપે છે. મારું એ બિહામણું સ્વરૂપ તેમની ઊંઘ હરામ કરી દે છે. મારાં હેતુઓને પાર પાડવા માનવતાને કોરાણે મુકવામાં મને જરાય સંકોચ નથી. વલવલતી માનવતા, વિનાશનો વાલોપાત અને નિષ્ફળતાના નિસાસા જોવામાં મારો વિજય વાવટો ફરકે છે.મારી હસ્તી મિટાવવાવાળા, મારાં અસ્તિત્વનો અસ્વીકાર કરનારા કે મને ઘૃણિત સમજનારા મારાં વિરુદ્ધ લાખ યોજનાઓ ધડે પણ તેઓ તેમાં કદી સફળ થવાના નથી. આ આદર્શવાદીઓ શાંતિની કાવાયત કરશે તેમતેમ હું પણ નવા નામે અને સ્વરૂપે નવીનવી તરકીબો સાથે પ્રગટ થઈશ અને બમણી તાકાતથી મારાં વિકરાળ અને બહુરૂપી સ્વરૂપનું દર્શન કરાવીશ. જીવ જગતને એવા ભ્રમમાં કદી ન રહેવું કે તેઓ મારી હસ્તી મિટાવી શકશે. આજે મારે મારાં ચરિત્ર અને મારાં કાર્યક્ષેત્રને શાંતિચાહકો, અહિંસકવાદીઓ, કરુણાના ઉપાસકો અને મને નફરતથી જોનારા સર્વને મારી વાસ્તવિક ઓળખાણ અપાવી છે. મારાં સર્વ વિરોધો સમક્ષ મારાં DNA ઉજાગર કરવા છે. આદર્શવાદીઓ, સમાજ અને સંસ્કૃતિના રક્ષકો અને સર્જકોને ખુલમ્ ખુલ્લો પડકાર ફેંકવો છે કે તમે મને કોઈ કાળે મિટાવી શકવાના નથી. સૃષ્ટિના પ્રારંભથી જ પરમાત્માએ પોતાની માનવ પ્રકૃતિની અજબ રચના કરી છે. પંચમહાભૂત, મન, બુદ્ધિ, અને અહંકાર આમ આ આઠ તત્ત્વોની બનેલી આ પ્રકૃતિ છે. મારો જન્મપિંડ પ્રથમ પ્રકૃતિજન્ય મનમાં બંધાય છે; પ્રકૃતિની ભીતરે રહેલા અહંકારમાં ઊછરે છે. એ પછી બુદ્ધિના બળે વિસ્ફોટ સાથે અટ્ટહાસ્ય સાથે હું પ્રગટ થાઉં છું. ખરું પૂછો તો પરમાત્માની અષ્ટ તત્ત્વોની બનેલી પ્રકૃતિના મૂળભૂત તત્ત્વો મન, બુદ્ધિ અને અહંકાર એ જ મારાં મૂળભૂત DNA છે, તેથી મને કોઈ નષ્ટ કરી શકે તેમ નથી. સૃષ્ટિ પરનો એવો કોઈ સમય તમે જોયો છે કે જે સમયે મારી હસ્તી ન હોય? પશુ – પ્રાણીઓના દ્વન્દ્વ યુદ્ધ તમે જોયા છે? પણ માનવજાત તો આવા દ્વન્દ્વ યુદ્ધથી ઘણી આગળ વધી ગઈ છે. પ્રાચીન કે અર્વાચીન યુગ હોય કે પછી પાષણ કે પ્રાગઐતિહાસિક યુગ હોય, આ બધા સમયે હું નવા નવા સ્વરૂપે પ્રગટ થયેલ છું. અનેક સંસ્કૃતિઓને મેં ઘમરોળી છે, તેની હસ્તી મિટાવી દીધી છે. ક્યારેક કુદરતી પ્રકોપ તો ક્યારેક મારાં પ્રકોપે સત્યાનાશ થયો છે.હું વિરોધીઓને એક સત્ય વાત કહી દઉં કે પરમાત્મા ખુદ પોતાના કર્મબળે પોતાની મોજ ખાતર આવું કર્યા કરે છે. હું તો પરમાત્માનું જ સંતાન છું. તેની પ્રકૃતિલીલામાં મારી જયારે જયારે જરૂર પડે ત્યારે ત્યારે હું હાજર થઇ જાઉં છું. અધર્મનો નાશ કરવા અને ધર્મની સ્થાપના કરવા પરમાત્માએ માનવ અવતાર લેવો પડે છે. ત્યારે તેની લીલામાં હું સહાયક તરીકે હાજર હોઉં છું. રામાયણ – મહાભારતના યુદ્ધોમાં કે પછી સમગ્ર દુનિયા પરના વિશ્વયુદ્ધોમાં મેં મારી તાકાતનો પરચો બતાવ્યો છે. જો કે મને બંને પક્ષોની હાર કે જીત સાથે કોઈ સબંધ નથી. જીતનાર કે હારનારને હું તેના ગજા પ્રમાણે વેતરી નાખું છું. આ જગત પરમાત્માની લીલા છે. સર્જન અને વિસર્જનની પ્રક્રિયા મને પરમાત્માએ સોંપી છે, હું સ્વતંત્ર નથી. મારી ઓળખ કે મારું પ્રત્યેક કૃત્ય પરમાત્મા પ્રેરિત છે.હું અમર અને અવિનાશી છું, સનાતન સત્ય છું. તેથી માનવજાત કદી પણ મારાથી છુટકારો મેળવી શકશે નહીં. મને નેસ્તનાબૂદ કરવાના ખ્વાબ નિરર્થક અને ભ્રામક છે કારણ કે જગતના જન્મ સાથે જ મારો જન્મ થયો છે અને જીવ જગતના અસ્તિત્વ સુધી હું કાયમનો અમરપટો લઈને આવેલ છું. જેમ સર્વ ભૂતોમાં રહેલો આત્મા કદી મરતો નથી તેમ હું પણ કદી મરીશ નહીં. પૂર્વે મારી હસ્તી નહોતી કે ભવિષ્યમાં મારી હસ્તી નહીં હોય એવુ પણ નથી. હું જીવાત્માની જેમ નિત્ય, સનાતન અને શાશ્વત છું. મેં જ પૂર્વે દેવો – દાનવો, કૌરવ – પાંડવો અને રામ – રાવણને લડાવ્યા છે. મારી હસ્તીના પરિણામો ડરામણાં હોય છે. મારી સામેના પડકારો કંપારી પેદા કરે તેવા હોય છે. યુદ્ધક્ષેત્રની રક્તરંજિત વિનાશલીલામાંથી વલવલતી આરજૂ, મરવા પડેલ ઘાયલ માનવદેહોમાં ઊઠતાં ઉંહકારાને મારો નિર્દયતાનો જડસુ હુંકાર નિંભર બનીને જોયા કરે છે અને ખુશ થાય છે. મારું પ્રત્યેક કૃત્ય ડરામણું આક્રંદોથી કાંપતું અને તિરસ્કારોથી પડઘાતું હોવા છતાં મારો સહજ સ્વીકાર કર્યા સિવાય છૂટકો નથી.પરમાત્માની પ્રાકૃતિની બે બાજુ છે, સર્જન અને વિસર્જન, લય અને વિલય, જન્મ અને મરણ, પ્રેમ અને નફરત, સુખ અને દુઃખ, ભય અને અભય, યશ અને અપયશ, રાત અને દિવસ, દેવ અને દાનવ, અજવાળું અને અંધારું તથા યુદ્ધ અને શાંતિ ; આમ બે પક્ષોવાળી પ્રકૃતિમાં તેમના એક પક્ષ તરફ મારી હાજરી હોય છે. તેથી મને ટાળી શકાય તેમ નથી. પરમાત્મા પોતે જ સર્વના સંહારક અને ઉત્પત્તિનું કારણ છે. અહિંસાને નામે અર્જુન યુદ્ધના મેદાનમાં વિષાદમાં અટવાણો ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે જ તેને કાયરતા છોડી યુદ્ધ માટે પ્રેર્યો હતો. સત્તના રક્ષણ માટે અને અસત્તના વિનાશ માટે ભગવાનને પણ મારી જરૂર પડે છે.આમ જોઈએ તો પ્રાણીઓની બે પ્રકારની સૃષ્ટિ છે. દૈવી અને આસુરી. દૈવી સૃષ્ટિવાળા સદ્દગુણી હોય છે. આવા લોકોમાં શરીર, મન, અને વાણીની સરળતા હોય છે. શાંત અને કોમળ હૃદયવાળા હોય છે. નિરાભિમાની, નિર્ભય, ક્ષમાવાન,ધૈર્યવાન અને અદ્રોહી હોય છે. જયારે આસુરી સૃષ્ટિવાળા સારાસારનો ભેદ જાણતા નથી. આવા અલ્પબુદ્ધિવાળા લોકોમાં મારો વાસ છે. તેથી આવા લાકો ક્રૂર અને હાનિકારક કૃત્યોમાં મચ્યા રહે છે. દંભ, મદ અને અભિમાનથી ભરેલા આ લોકો મારાં પ્યાદા છે. તેઓ પોતાના દૂરાગ્રહો છોડી શકતા નથી અને પોતાના પાપાચારમાં જ પ્રવૃત રહે છે. મરણની છેલ્લી ઘડી સુધી માને છે કે પોતે સર્વાંધીશ છે અને તેમના સમાન બીજું કોઈ નથી. પોતાને જ સૌથી અધિક પૂજનીય માનનારા અને ઘમંડી આ લોકો ધન, માન અને મદમાં ચકાનાચુર હોય છે.તેઓ મારી હસ્તીવાળા અહંકાર, બળ અને ક્રોધનો આશ્રય લઇ ક્રૂર બને છે અને મારાં જ આદેશોનો શિકાર બને છે. તેમનો અંજામ મારાં હાથે જ આવે છે. મારી વિનાશલીલાનો એક ભાગ બની જાય છે. બીજી રીતે મારી ઓળખ આપું. જાણો કે, ઈશ્વરીય પ્રકૃતિથી ઉત્પન્ન થયેલ સત્ત્વ, રજસ્ અને તમસ્ આ ત્રણ ગુણો જ જીવાત્માને દેહમાં બાંધે છે. સત્ત્વગુણ નિર્મળ અને દોષરહિત છે. તમોગુણ પ્રમાદ, આળસ અને અજ્ઞાનનું પ્રતીક છે. રજોગુણમાં મારું સ્થાન છે. તૃષ્ણા, આસક્તિ, લોભ,અશાંતિ, નિરંકુશ ઈચ્છા અને અહંકારના હુંકારથી ભરેલો આ રજોગુણ મારી તાકાત છે.હું યુદ્ધ, અજરઅમર યુદ્ધ છું! મારાં વિરોધીઓ એટલું સમજી લો કે હું પરમાત્માની પ્રકૃતિનું જ ફરજંદ છું. હું માનવીના મનમાં છું. અહીં જ મારાં જન્મનો પિંડ બંધાય છે, અને પછી પરમાત્માની જ પ્રકૃતિના અહંકાર તત્વનું પયપાન કરીને હું ઊછરું છું, વિકસું છું. પ્રકૃતિ જ મારી માતા છે અને પરમેશ્વર મારાં પિતા છે. તમે મને સમજવામાં, મને ઓળખવામાં ભૂલ ન કરો. શાંતિના દૂતો, અહિંસાવાદીઓ, આદર્શવાદીઓ, તમને મારે એ જ કહેવું છે કે તમે મને ખતમ કરવાની કવાયત કરતા રહેશો તેમતેમ હું નવા નામે અને નવા સ્વરૂપે નવી તરકીબ લઈને પ્રગટ થયાં કરીશ અને બમણી તાકાતથી મારું વિકરાળ સ્વરૂપ બિહામણું તથા વ્યાપક બનતું રહેશે. સમગ્ર માનવ જાતે એવા ભ્રમમાં રહેવાની જરૂર નથી કે તે મારાથી મુક્ત થઇ જશે. મનાવતાને સમયે સમયે મારી જરૂર પડી છે અને મેં તેનું રક્ષણ કર્યું છે. હું અનિવાર્ય અને સનાતન છું.માનવ સંસ્કૃતિના વિકાસના ક્ષેત્રો વિસ્તરતાં જાય છે તેની સાથેસાથે મારી પરિભાષા પણ બદલાતી જાય છે. મારી પ્રકૃતિ, મારાં પ્રકાર, મારાં ઉદ્દેશો, મારી વિશેષતાઓ અને મારાં સ્વરૂપો કાળક્રમે મેં પ્રગટ કર્યા છે અને સમગ્ર વિશ્વને મેં ભરડામાં લીધું છે. મારાથી નુકશાન જ થાય છે આ વિચાર જ ખોટો છે. જો માનવતાનાં વિકાસની વાત કરતા હો તો જાણો કે વિકાસનો મોટો ભાગ મારાં માધ્યમથી જ થયો છે. હું તણાવની સ્થિતિ પેદા કરું છું, એવો પડકાર કરું છું કે માનવીની ભીતરે પડેલી શક્તિઓ સક્રિય થઇ જાય. શાંતિ વેળાએ તો આળસ અને પ્રમાદ વધે છે પણ મારી હસ્તી વખતે માનવી અસાધારણ થઇ જાય છે, વધુ સક્રિય થઇ જાય છે. નવા માર્ગો, નવા શાસ્ત્રો, નવી વૈજ્ઞાનિક શોધો, નવા કિલ્લાઓ, નવી આર્થિક શોધો, વેપાર – વાણિજ્યના નવા નુસખા, સ્વનિર્ભરતાના પ્રયાસો, જેવા ક્ષેત્રોમાં વિકાસની ગતિ વધી જાય છે. હું વિકાસનું પ્રેરક બળ છું અને મનાવતાનું રક્ષણ પણ કરું છું. ભય વગર પ્રિત નથી. ડર વગર શિસ્ત નથી. મારા ડરથી તો જીવન સલામત છે અને આતતાયીઓ વશમાં છે તથા ધર્મનું સ્થાપન થાય છે. હું સમયે સમયે મારા કાર્યક્ષેત્રો અને સ્વરૂપો બદલ્યા કરું છું. અસ્ત્ર – શસ્ત્રનું મેદાની યુદ્ધક્ષેત્ર રક્તરંજિત હોય છે. ચિત્કાર, આક્રંદ અને વાલોપાતથી માનવ હૈયાને કરુણાથી ધ્રુજાવી દે છે. હવે તો રક્તપાત વગરના મારા અદ્રશ્ય સ્વરૂપને મેં વિકસાવ્યું છે.જેવું કે શીતયુદ્ધ, મનોવૈજ્ઞાનિક યુદ્ધ, સાયબર યુદ્ધ, અંતરીક્ષ યુદ્ધ, પ્રોક્સી યુદ્ધ, વાક્યુદ્ધ, કુટનીતિક યુદ્ધ, આર્થિક યુદ્ધ, રેડિયોલોઝિકલ યુદ્ધ. મારાં આ સ્વરૂપો રક્તપાત વગર પણ ધ્રુજાવનારા છે. સમગ્ર માનવજાતને લપેટમાં લેનારા અને સાગમટે ખતમ કરવાની તાકાત ધરાવતા મારાં સ્વરૂપો પણ મેં વિકસાવ્યા છે. હું કાળનો પણ કાળ છું. અણુયુદ્ધ, જીવાણુ યુદ્ધ, કેમિકલ યુદ્ધ અને વિશ્વયુદ્ધ જેવા કાળો કેર વર્તાવનારા, કાળઝાળ અને માનવતાને ઘમરોળી નાખતા મારાં સ્વરૂપો અત્યંત બિહામણાં છે. મારાં સ્વરૂપોનો કોઈ તાગ નથી. અનેકાનેક સ્વરૂપે હું પ્રગટ થયાં કરું છું અને આખરી અંજામનો ચુકાદો આપ્યા કરું છું. હું સનાતન સત્ય છું, અજરામર છું. કોઈ સમયે મારી હસ્તી નહોતી અને હવે પછી નહીં હોય એવુ પણ નથી. હું ઘાતક હોવા છતાં અનિવાર્ય છું.મને વશ કરવાના ઉપાયો છે, પણ કઠિન છે. સૌથી પહેલાં તો પરમાત્માને શરણે જવું પડશે. પરમાત્માની રચેલી પ્રકૃતિને ઓળખવી પડશે. આ પ્રકૃતિમાં મારાં સ્થાનને જાણવું પડશે. જે લોકોએ પોતાની બુદ્ધિના બળે મનને વશ કર્યું છે, સર્વ કામનાઓનો ત્યાગ કર્યો છે, રાગ – દ્વેશ રહિત હોય, મમતા રહિત હોય, અહંકાર રહિત હોય, સુખ – દુઃખને સમાન માનનારા અને ધીરજવાળા લોકોને હું વતાવીશ નહીં. લાભ કે હાનિ, જય કે પરાજયને સમાન માનનારા, સિદ્ધિ અને અસિદ્ધિમાં સમાન ભાવે રહેનારા અને આસક્તિનો ત્યાગ કરનારનું કશું બગાડી શકું નહીં. સમાનભાવવાળા, સમદ્રષ્ટિવાળા યોગીઓથી હું દૂર રહુ છું કારણ કે તેઓ પરમેશ્વરના સાચા સ્વરૂપને જાણે છે. જેઓ સ્પૃહારહિત છે, ઉદ્વેગરહિત છે,જેના ભય અને ક્રોધ સર્વથા જતા રહ્યા છે આવા સ્થિર બુદ્ધિવાળા મનુષ્યોથી હું દૂર રહુ છું. જે હર્ષ, દ્વેષ, અદેખાઈથી મુક્ત છે, જે વ્યથા, હર્ષશોક અને ઈચ્છાથી મુક્ત છે અને શુભાશુભાનો ત્યાગ કર્યો છે તેનાથી હું દૂર રહુ છું.પરમાત્માની ત્રિગુણાત્મક માયાને તરી જઈ ગુણાતીત બનનારથી હું દૂર ભાગું છું. આ બધા યોગ સાધનાના માર્ગો છે જે કઠોર તપથી સિદ્ધ થાય છે. સામુહિક પ્રજા માટે આવી સિદ્ધિઓ શક્ય નથી. તેથી મારી હસ્તીને કોઈ સમાજ કે કોઈ દેશ મિટાવી શકશે નહીં. મારો ધરાર સ્વીકાર કર્યા સિવાય છૂટકો નથી. મારી અમરતાથી હું પોરસાઉં છું. છેવટે તો હું યુદ્ધ છું. હળાહળ યુદ્ધ!!- પ્રકાશ નાકરાણી (કોડિયું ૧૫ ડિસેમ્બર, 2020)LikeComment
શ્રદ્ધા
મારું નામ શ્રદ્ધા. – પ્રકાશ નાકરાણી
હું શ્રદ્ધા, આજે મારે મારાં વિશે માંડીને વાત કરવી છે. મારી બરાબર ઓળખાણ અપાવી છે. મારે મારાં રહસ્યને ઉજાગર કરવું છે.મારાં બંધારણને ઉજાગર કરવું છે.મારાં મહત્વને, મારી તાકાતને, મારાં સ્વરૂપને અને મનુષ્ય જાતી સાથે મારાં અભિન્ન જોડાણને ખુલમ્ ખુલ્લા પ્રગટ કરવું છે. મનુષ્યના જીવનમા તેના સ્વભાવ સાથે હું વળગેલી છું.મને તેનાથી અલગ કરી શકાય તેમ નથી. મારાં વિરોધીઓ, નાસ્તિકો,અશ્રદ્ધાવાદીઓ,તર્કવાદીઓ, અને વિતંડાવાદીઓ મને ભૌતિક આધારે નિહાળવા માંગે છે. નજરે દેખાતું તથ્ય નથી તેથી મને મનોવિકૃતિ ગણે છે. આંધળુકીયું માનસ સમજી મારો સ્વીકાર કરવા તૈયાર નથી. તેઓ માને છે કે સૃષ્ટિ પરની પ્રત્યેક રચનામાં કહેવાતા ઈશ્વર કે પરમાત્મા જેવું કોઈ વાસ્તવિક રીતે સાબિત કરી શકાય કે વૈજ્ઞાનિક ધોરણે પ્રમાણી શકાય તેવું તત્ત્વ છે જ નહીં. આ જગત તો ભૌતિક નીતિ નિયમ પ્રમાણે સહજ ક્રિયાઓથી જ ચાલે છે. ઈશ્વર કે પરમાત્મા કે દેવ – દેવીઓ એ મનુષ્ય જાતીની નબળી માનસિકતાની ઉપજ છે, માત્ર કલ્પના છે. શ્રદ્ધા પણ એક જાતનું તુત છે. મને તુત સમજનારા આ લોકોને મારે કહેવું છે કે તમારા મતમાં તમારો દ્રઢ વિશ્વાસ જ એ હું છું. તમારી માન્યતા એ એક પ્રકારની શ્રદ્ધા જ છે. તમે જાણે અજાણે પણ મારાં શરણે જ છો. હું સનાતન સત્ય છું. જીવનનો આધાર છું. મનુષ્ય જીવનમાં સર્વાંધિક મૂલ્યવાન વસ્તુ છું. જેના જીવનમાં મારી હસ્તી છે તેના જીવનમાં બધું જ છે. તમારા જીવનમાંથી મને બાકાત કરશો તો બાકી શું વધશે? શાંત ચિત્તે વિચારી જોજો. જિંદગીનું તમામ સૌંદર્ય ખતમ થઇ જશે. પ્રાર્થના,ઈશ્વરપ્રીતિ, ભક્તિ સંગીત હટી જશે. મંદિરમાં થતો ઘંટારવ બંધ થઇ જશે. પૂજા-પાઠ, થાળ,આરતી,ફુલમાળા,આચમન,પ્રસાદી,ધૂન,ભજન આ બધું જ બંધ થઇ જશે. કચરો અને ઉકરડા પર બેઠેલું જીવન! આવા જીવનનો મતલબ શું?મારાં થકી જ પરમાત્માની અદ્રશ્ય શક્તિથી જીવન ઉર્જાવાન બને છે. તમે મને છોડીને તર્ક ને સહારે ચાલવાનો પ્રયસ કરશો તો છેવટે આત્મહત્યા કરવા સિવાય કશું નહીં બચે. મને સમજાતું નથી કે માણસ પોતાને જ આ રીતે ખતમ કરવા શા માટે તૈયાર થાય છે. તર્કનું અંતિમ સત્ય આત્મહત્યા જ છે. મારું અંતિમ સત્ય અમૃતમય જીવન છે. પસંદ કરી લ્યો કે તમારે શું જોઈએ છે? જયારે તમે મને છોડીને તર્કને સહારે જાવ છો ત્યારે તમે પરમાત્માનો વિરોધ કરો છો. એટલું જ નહીં પણ તમે ખુદને આત્મહત્યા તરફ દોરી રહ્યા છો.જ્યાં સુધી તમારામાં મારાં પ્રત્યે સંદેહ, શંકા કે અવિશ્વાસ હોય,કઠોર નાસ્તિકતા ભરી હોય,તર્ક આધારિત તમારી મનોવૃત્તિ હોય ત્યાં સુધી મારાં સ્વરૂપ ને યથાર્થ રીતે કદી નહીં સમજી શકો. હું કોઈ એવો પદાર્થ નથી કે પકડીને આઘો પાછો કરી શકાય. મને નજરે નિહાળવી શક્ય પણ નાથી. મને માત્ર અનુભવી શકાય. મારું સ્થાન માણસના હૃદયમાં છે. હૃદયના ભાવો તો મારાથી જ સમજાય. મારું નામ શ્રદ્ધા છે, તમારા મનમાં રહેલા સંદેહનું પતન થાય પછી જ મારો અવિર્ભાવ થશે. સંદેહ ગાયબ તો હું હાજર! સંદેહ અને હું કદાપિ સાથે રહી શકતા નથી. સંદેહને હરાવવો એટલે મારો આગમન નક્કી. તર્કનું મારણ તર્ક,ઝેર નું મારણ ઝેર તેમ સંદેહ નું મારણ સંદેહ છે. સંદેહ નકારાત્મક છે. સંદેહ એટલે એક પ્રકારનું મૃત્યુ જ છે. જો તમે સંદેહ,શંકા,મજબૂરી કે મનની કમજોરી સાથે મારાં શરણે આવશો તો મારાં નિર્ભેળ સત્ય સ્વરૂપને નહીં સમજી શકો.મારી પાસે આવનારનું હું સદા કલ્યાણ જ કરું છું. મને પામવા માટે ભીતરનો પરમ સંતોષ જોઈએ,અને તો જ તમારી ભીતરે જ બેઠેલી મને જોઈ શકશો. સંદેહની સામે પાર મારું સ્થાન છે. શંકાશીલ અવસ્થાનું નામ જ સંદેહ છે. સંદેહને સહારે જીવનનો કોઈ ભરોસો નથી જયારે મારે સહારે આવનારનું જીવન સલામત છે. મારાં સહારે તો મનુષ્ય અંધારામાં પણ ચમકતા તારાને શોધી લે છે. સંદેહ તો મનુષ્યને પરમાત્માથી દૂર લઇ જાય છે, જયારે હું પરમાત્મા તરફ લઇ જાવ છું. પરમાત્માને નિહાળવાની અભિપ્સા એટલે જ હું શ્રદ્ધા. મારાં સાથ વગર પરમાત્મા સુધી નહીં પહોંચી શકાય.હું જ પરમાત્માને પામવાનું ચલાક બળ છું, મારાં જોશથી તમારો જીવનબાગ ખીલી ઉઠે છે. મને સારી કે નરસી,સાચી કે ખોટી,આંધળી કે દેખાતી કહેનારાઓને મારે એટલું જ કહેવું છે કે હું નકરી શ્રદ્ધા છું. નિર્ભેળ આસ્થાનું સ્વરૂપ છું. હું જંજવાના જળ જેવી આભાસી નથી. પણ મનુષ્યના હૃદયમાં ઊઠતાં તરંગોમાંથી ફૂટતું ભાવાત્મક જરણું છું. મારાં વારિથી જ મનુષ્યની અધ્યાત્મની ફૂલવારી મહેકી ઉઠે છે. મનુષ્યને પોતાના આરાધ્યના દર્શન કરાવે છે. જે કોઈ એકનિષ્ઠ ભાવે મારી પાસે આવે છે તેનામાં જોશ, ઉર્જા, ઉમંગ, ઉલ્લાસ,અને ખુશી જેવા અનેક ભાવોની સુગંધથી તેનું જીવન ભર્યું ભર્યું બનાવી દઉં છું. ઈશ્વરે મને આ કાર્ય માટે જ મનુષ્યનાં જીવન સાથે જોડી દીધી છે. પથ્થરમાં પણ પ્રાણ પુરવાની મારી તાકાત છે. નિર્જીવ મૂર્તિઓ મારાં જોરે જ આરાધ્ય બની જાય છે. મૂર્તિ નહીં પણ તેમાં પુરાયેલી હું શ્રદ્ધા જ બળવાન છું. મનુષ્ય જાતીની પ્રકૃતિ સાથે હું અભિન્ન રીતે જોડાયેલી છું. તમે મને કોઈ કાળે તેનાથી વેગળી નહીં કરી શકો. નાસ્તિકોના લાખ પ્રયાસો છતાં ફાવ્યા નથી. ફાવશે પણ નહીં. કારણ કે તેઓ નકારાત્મક શ્રદ્ધા ધરાવે છે. જે હું જ છું.ભગવાન શ્રી કૃષ્ણે અર્જુનને ગીતા બોધ અપાતા કહ્યું છે કે ” મનુષ્યને તેના સ્વભાવથી જ સાત્વિકી,રાજસી અને તામસિ એમ ત્રણ પ્રકારની શ્રદ્ધા હોય છે. સર્વ મનુષ્યોની શ્રદ્ધા તેના અંતઃકરણની શુદ્ધિને અનુરૂપ હોય છે. દરેક મનુષ્ય શ્રદ્ધામય છે. અને જેની જેવી શ્રદ્ધા હોય છે તેઓ તે હોય છે. સાત્વિક મનુષ્યો દેવોને પૂજે છે, રાજસી મનુષ્યો યક્ષો અને રાક્ષસોને પૂજે છે તથા તામસિ લોકો પ્રેતો અને ભૂતોને પૂજે છે.” આ રીતે લોકો મારાં ત્રણ જુદા જુદા સ્વરૂપો સાથે ભાવાત્મક રીતે જોડાયેલા રહે છે. જન્મથી મૃત્યુ સુધી પોતાની પ્રકૃતિ પ્રમાણે લોકો મને ભજે છે. દાન દક્ષિણા,તપ અને યજ્ઞ,ભજન અને ભક્તિ,કીર્તન અને ધૂન,પ્રાર્થના અને આરતી,ધૂપ અને દીપ,ધ્યાન અને આરાધના જેવા લોકોના સદ્દકૃત્યોની ભીતરમાં હું બેઠેલી છું. મારાં વગર આવા સદ્દકૃત્યો અસંભવ છે. સહાનુભૂતિ ગુમાવી બેઠેલા,સંવેદનાહીન , કઠોર,જડસુ અને મનથી ભટકેલ નિર્બળ લોકોને મારો સાથ કદી નહીં મળે. તેમ જ મને તર્ક અને સંદેહની નજરે જોનારા લોકો સાથે પણ મારો મેળ નહીં બેસે. વેદોમાં પણ મારી ઉપાસનાની વાતો કરવામાં આવી છે. મને દેવી માનીને વંદન કરો. ઋષિમુનિઓ એ પણ મને વંદન કર્યા છે. મારાં સિવાય સત્યની પ્રાપ્તિ શક્ય નથી. મારાં વિના ભક્તિ નથી અને મારાં વિના ધર્મ નથી આ બધાની પૂર્વ ભૂમિકા જ હું છું. પ્રથમ મંગલા ચરણ મારાં થી જ કરાય છે. હું શ્રદ્ધા છું. હું અંધશ્રદ્ધા નથી. હું ક્યારેય અંધ નથી હોતી. એકદમ જાગૃક અને સંપૂર્ણ દેખતી છું. હું લોકોની પ્રેરક છું,દિપક છું અને જોશ છું જેની સાથે હું છું તે પરમાત્મા સુધીની યાત્રા કરી શકે છે. ભક્તિ માર્ગમાં તો હું અનિવાર્ય છું. અહંકાર મુક્તિ પછી જ મારો જન્મ થાય છે. જેના અંતઃ કરણમાં શુદ્ધતા,શીતળતા અને શાંતિ છે ત્યાં જ મારું સ્થાન છે. હું નિરાભિમાની ભૂમિ પર વસુ છું. નાસ્તિકો મને અંધશ્રદ્ધાને નામે વગોવે છે. જ્યાં હું શ્રદ્ધા બેઠી છું ત્યાં અંધશ્રદ્ધાનું કોઈ કામ નથી. જેની શ્રદ્ધા ને તમે અંધશ્રદ્ધાને નામે ઓળખાવો છો તે તેને મન તો શુદ્ધ શ્રદ્ધા જ છે જેને તમે શ્રદ્ધામાં ખપાવો છો તે બીજાને મન અંધશ્રદ્ધા હોય શકે છે. અંધશ્રદ્ધાળુંને ભાંડતા પહેલાં વિચારો કે તમે તેની શ્રદ્ધાને ચોટ પહોંચાડી રહ્યા છો. શ્રદ્ધાને અંધશ્રદ્ધાના માપદંડ પોતાની માનસિક ભૂમિકા પ્રગટ કરે છે. ઈશ્વરદત્ત પોતાની પ્રકૃતિ પ્રગટ કરે છે. મને ઓળખ્યા વગર લોકો જાત જાતના વિવાદોમાં ફસાઈ જાય છે. અને મને સાચા અર્થમાં ઓળખવાનો પ્રયાસ કરશો તો માનવ જીવનમાં મારું મહત્વ શું છે એ સમજાશે. ભગવાનનાં ભવ્ય મંદિરો, ગીરાજાઘરો,ગુરુદ્વારાઓ અને સ્મારકોમાં મારી હાજરી છે. આ બધા સ્થાનો મારી તાકાતનાં જોરે જ બન્યા છે. અને હજી બનતા રહેશે. હું ગતિ છું,હું દિપક છું,ભક્તિ રસનું અસ્ખલિત વહેતુ ઝરણું છું. ધનની ઈચ્છાવાળા, દુઃખી,જીજ્ઞાસુ અને જ્ઞાની લોકો મારાં દ્વારા જ સિદ્ધિને પામવાનો પ્રયત્ન કરે છે. મનુષ્ય જાતીને પરમાત્મા સાથે જોડી રાખવાનું મારું કાર્ય છે. અધ્યાત્મિક ક્ષેત્રનો તો હું પ્રાણ છું. ઈશ્વર અને આત્માનું અસ્તિત્વ સમજવા મનુષ્યે મારાં શરણે આવવું પડે છે. સંપૂર્ણ સમર્પણ સાથે મારી પાસે આવનારને હું પરમાત્માના ઘર સુઘી લઇ જાવ છું. નાસ્તિકો ઈશ્વર કે પરમાત્માના તત્ત્વને જ સ્વીકારવાનો ઇન્કાર ભલે કરે પણ તેની બુદ્ધિની સીમાના અંતે તો મારી પાસે જ આવવું પડશે. હું પ્રયોગશાળાનું દેખીતું તત્ત્વ નથી કે તમે મને સ્થૂળ સ્વરૂપે જોઈ શકો હું અંતરનો અવાજ છું. હું ભૌતિક વિજ્ઞાનની પ્રયોગશાળામાં નહીં જોવા મળું. હું તમને જોવા મળીશ બ્રહ્મનાદના તરંગોમાં ,અંતઃ કરણમાંથી આવતી ભક્તિની સુરાવાલીમાં ,અધ્યાત્મના ચરણે નર્તન કરતા સમગ્ર ચેતાતંત્રમાં અને હૃદયની ભીતરે ઊઠતાં પરમ પવિત્ર ભાવોમાં . મારી હસ્તીનો અહેસાસ કરવા તમારે પહેલાં તર્ક વિતર્ક,વીતંડાવાદ,તથા અહંકાર,સંદેહ અને શંકાથી સંપૂર્ણ મુક્ત થવું પડશે.અને મારાં પ્રત્યે અનન્ય ભાવ પ્રગટ કરવો પડશે. કહેવત છે ને ” संशयात्मा विनस्यति “. મારાં પર શંકા ન કરી શકાય. કેટલાક લોકો વિશ્વાસ અને ભરોસા જેવા શબ્દોને મારી સાથે ભેળસેળ કરે છે.પણ વિશ્વાસ કે ભરોસો એ હું નથી. મારાં અને તેના વચ્ચે એક પાતળી રેખા છે. વિશ્વાસ એ વ્યક્તિગત મમલો છે. જીવનને મહાન બનાવવામાં પ્રબળ વિશ્વાસની જરૂર પડે છે. જો તમારે કોઈ વ્યક્તિને દિલથી જીતવી હોય તો વિશ્વાસના બળે જીતી શકાશે. વિશ્વાસ તમને શક્તિશાળી બનાવે છે. વિશ્વાસ કે ભરોસાને બળ પૂર્વક લાદી શકાય નહી. વિશ્વાસ ક્રિયાશીલ પરિબળ છે. વિશ્વાસ એવો શબ્દ છે કે તેને સમજતા સમજતા જિંદગી ખલાસ થઇ જાય. વિશ્વાસમાં તો ધોખા ધડી થાય છે. વિશ્વાસ કરવામાં વર્ષો લાગી શકે પણ તે ક્ષણ વારમાં તૂટી પણ શકે છે. અને તૂટવા પછીની તિરાડ કાયમી રહી જાય છે. લોકોને હું શ્રદ્ધા વિશ્વાસ અને ભરોસા જેવી લાગુ છું પણ એ સત્ય નથી. ત્રણેય અલગ અલગ છીએ. અમારું પોત ભિન્ન ભિન્ન છે. ચિત્ર કે મંત્રમાં વિશ્વાસ રખાય.સદ્દગુરુ પર ભરોસો કરાય જયારે પરમાત્મા પાસે તો મારી જરૂર પડશે. વિશ્વાસ તો બધા પર મુકવો પડે પણ હું તો ઈશ્વર મિલનમાં ખપમાં આવું છું. વિશ્વાસ પુરાવા અને સાબિતી માંગે છે. જયારે મારે માટે કોઈ પ્રમાણની જરૂર નથી.હું એક પ્રકારની અભિવ્યક્તિ છું. જયારે વિશ્વાસ વાસ્તવિક પ્રમાણો, જ્ઞાન,વૃત્તિ અને અનુભવના આધારે નિર્ણય કરે છે. વિશ્વાસ ખતરનાક સાબિત થઇ શકે છે પણ મારું એવું નથી. મારે સત્ય,પ્રેમ અને કરુણા સાથે સબંધ છે. મારાં ખોળે તર્કનું સમર્પણ થાય છે,સંદેહનું નિમૂઁલન થાય છે. અને અહંનો વિલય થાય છે. મારે સહારે જ મનુષ્ય અધ્યાત્મનાં રહસ્યોને ઓળખી શકે,પરમાત્માના સ્વરૂપને સમજી શકે,અને આરાધ્યના ચરણે શાતા મેળવી શકે. મારાં સહારે જ મનુષ્યના કમજોર મનને બળ મળે.જીવનને ગતિ મળે,ભર્યો ભર્યો આત્મવિશ્વાસ જાગે,ભીતરે ઉજાસ પથરાય અને જિંદગીનો અર્થ સમજાય. મારાથી દૂર ભાગવાનો મતલબ આત્મહત્યા તરફની ગતિ છે. જિંદગીને શુષ્ક અને નિર્થક બનાવવાનો પ્રયાસ છે. અહંનો ઓડકાર છે.આથી વિશેષ મારે કંઈ કહેવું નથી.
– પ્રકાશ નાકરાણી
ગોપનાથ. દરિયા કીનારો
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA 
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
આ રમણીય સ્થળની એકવાર મુલાકાત લ્યો . દરિયાકાંઠો મનોહર છે. ભાવનગર જિલ્લાના તળાજા નજીક આવેલું છે.
અડાલજની વાવ
એકવાર અવશ્ય મુલાકાત લ્યો .
LOKBHARTI GRAMVIDYAPITH SANOSARA
લોકભારતી સણોસરા
એકવાર લોકભારતી ગ્રામવિદ્યાપીઠની મુલાકાત લ્યો. ગાંધીયુગની ગાંધીયન ફિલસૂફીને વરેલી અને ખેતી,ગોપાલન,સ્વાવલંબન,પરિશ્રમ,પર્યાવરણ,અને ગ્રામવિકાંસને કેન્દ્રમાં રાખી શિક્ષણ આપતી આ સંસ્થા ખરેખર પી . મ. મોદીજીની સ્વદેશી,ચળવળ અને ગાંધીજીની નઈતાલીમ વિચારસરણીને ખરા અર્થમાં ઉજાગર કરેછે.
Uparjn
